Foto: Levo - Desanka Maksimović 1976, fotografisao Ljubivoje Ršumović; Desno - Ivo Andrić (Wikimedia Commons)

Poslušajte glas Ive Andrića i Desanke Maksimović

Početak
30/11/2023

Žao nam je što se izgubio duh nekadašnje Srbije, kada su scenom vladali pisci i umetnici. Kada su se na pijadestal stavljali učeni ljudi, čije umove je bilo teško dostići.

Mi želimo ovim člankom da očuvamo sećanje na velikog nobelovca Ivu Andrića i pesnikinju Desanku Maksimović, koji su našoj zemlji mnoga bogatstva ostavili. Primetili smo, nažalost, sve je manje dece i odraslih koji poštuju tu zaostavštinu.

Na snimcima u nastavku, možete čuti glasove ova dva velikana, koji su govorili o prvim čitalačkim iskustvima i detinjstvu koje je bilo prožeto ličnostima iz sveta knjiga.

Ivo Andrić

Kratka biografija

Ivo Andrić rođen je 9. oktobra 1892. godine u selu Dolac u blizini Travnika. Detinjstvo je proveo u Bosni, koja je pripadala tadašnjem Austrougarskom carstvu, a filozofiju je studirao u Zagrebu, Beču i Krakovu. Na početku Prvog svetskog rata uhapšen je zbog anti-austrijskih tendencija, pa je tada kratkotrajno prekinuo studije. Godine 1923. doktorirao je književnost na Univerzitetu u Gracu, a zatim je započeo diplomatsku službu u Jugoslaviji. Svoju karijeru diplomate je završio kao jugoslovenski ambasador u Berlinu. Kada se 1941. godine Jugoslavija našla pod nemačkom okupacijom, Andrić se vratio u Beograd i tamo je živeo tokom i nakon Drugog svetskog rata.

Svoju književnu karijeru započeo je kao pesnik. Bio je jedan od saradnika časopisa Hrvatska mlada lirika tokom 1914. godine. Krajem rata je objavio dve zbirke stihova u prozi, “Ex Ponto” i “Nemiri“. Zbirka Nemiri, objavljena 1919. godine i napisana u formi dnevnika, govori o Andrićevom doživljaju rata i svog zarobljeništva. U tom periodu je uglavnom pisao pripovetke. Njegov prvi roman, “Put Alije Đerzeleza“, objavljen je 1920. godine i već tada se primećuje dominantan motiv njegovog stvaralačkog procesa, a to je život u Bosni kroz koji istovremeno prikazuje univerzalne ljudske probleme. U periodu između dva rata, Andrić objavljuje tri zbirke pripovedaka pod nazivom “Pripovetke“, 1924, 1931. i 1936. godine.

Tokom Drugog svetskog rata, u slobodno vreme koje su mu okolnosti nametnule, Andrić piše svoja tri velika romana objavljena iste godine (1945): “Na Drini ćuprija“, “Travnička hronika” i “Gospođica“. Glavna tema prva dva romana, kao i većine Andrićevih dela, jeste Bosna, oblast u kojoj Istok i Zapad vekovima prepliću svoje interese i uticaje, oblast koju čine ljudi različite nacionalnosti i veroispovesti. Andrića vidimo u svom najboljem izdanju kada piše o svojoj domovini i njenom narodu.

Nakon smrti njegove druge žene, Milice Babić Andrić, 1968. godine, ređe se pojavljivao u javnosti i manje je učestvovao u društvenim dešavanjima. Godine 1969. izabran je za počasnog člana Akademije nauka i umetnosti u Bosni i Hercegovini, a 1972. godine Beogradski univerzitet mu je dodelio počasni doktorat.

Umro je 13. marta 1975. godine u Beogradu gde je i sahranjen.

Desanka Maksimović

Kratka biografija

Desanka Maksimović bila je srpska pesnikinja, profesorka književnosti i članica Srpske akademije nauka i umetnosti. Odmah posle njenog rođenja, Mihailo Maksimović je dobio premeštaj, te se porodica odselila u Brankovinu. U Brankovini je provela detinjstvo, a u Valjevu je završila gimnaziju. Početkom avgusta 1933. godine udala se za Sergeja Slastikova. Nije imala dece.

Studirala je na odeljenju za svetsku književnost, opštu istoriju i istoriju umetnosti Filozofskog fakulteta u Beogradu.

Nakon diplomiranja, Desanka Maksimović je najpre radila u Obrenovačkoj gimnaziji, a zatim kao suplent u Trećoj ženskoj gimnaziji u Beogradu. U Parizu je provela godinu dana na usavršavanju kao stipendista francuske vlade. Nakon što je od 3. septembra 1925. godine radila oko godinu dana u učiteljskoj školi u Dubrovniku, prešla je ponovo u Beograd gde je radila u Prvoj ženskoj realnoj gimnaziji (a današnjoj Petoj beogradskoj gimnaziji). Jedna od njenih učenica bila je i Mira Alečković, koja je takođe postala pesnikinja i bliska prijateljica Desanke Maksimović. Početkom Drugog svetskog rata je otišla u penziju, ali se u službu vratila 1944. i u istoj školi ostala do konačnog penzionisanja, 1953.

Putovala je širom tadašnje Jugoslavije i imala veliki broj prijatelja među piscima i pesnicima; u njih su spadali i Miloš Crnjanski, Ivo Andrić, Gustav Krklec, Isidora Sekulić, Branko Ćopić i mnogi drugi. Dana 17. decembra 1959. izabrana je za dopisnog člana Srpske akademije nauka i umetnosti, a 16. decembra 1965. za redovnog člana.

U četvrtak, 11. februara 1993. godine, u svojoj 95. godini, u Beogradu je preminula Desanka Maksimović. Sahranjena je u Brankovini kod Valjeva.

Ostavite odgovor

Your email address will not be published.

NEWSLETTER

Prethnodni članak

Pročitajte “Pisma iz Pariza” Miloša Crnjanskog

Sledeći članak

Pozorišni repertoari za decembar 2023.

Ne propustite

O Dušku Radoviću – novinar koji je durbinom iz redakcije posmatrao ulice Beograda

Ja jesam mali čovek sa radija, ali nisam onaj koji se pali

Ušuškajte se i pripremite za jesenji čitalački maraton: Imamo najbolje naslove za vas

Jesen je idealno doba za odabir najboljih naslova kada je reč o

Trenutak kada je Andrić postao nobelovac – pogledajte originalan snimak sa dodele nagrade

Uspeh je ono što čoveku vrat lomi, govorio je često Ivo Andrić,